Không có những quy tắc trắng đen rạch ròi. Điều quan trọng là phải linh hoạt và khôn ngoan, bạn sẽ thấy trẻ con biết cái gì là tốt nhất cho chúng trong trường hợp này.
Những mối quan tâm đối với sự phát triển của trẻ ở tuổi chập chững.
Sách về chăm sóc trẻ con thường liệt kê vô số những cột mốc phát triển trí tuệ đối với trẻ con trong từng giai đoạn tuổi. Ít quyển sách phân biệt được những cột mốc quan trọng và những cột mốc chỉ gọi cho vui chứ không có ích gì. Nhìn vào tiến trình phát triển của trẻ, nên quan tâm đến sức khoẻ thể chất, thính giác, thị lực và các kỹ năng giao tiếp, xã hội, vui chơi. Một người làm việc nhiều năm trong lĩnh vực này sẽ hiểu ngay lĩnh vực nào sau đây có giá trị nhất.
Sức khoẻ, thể chất-đi, chạy, leo trèo-thường làm bố mẹ quan tâm nhất. Thật ra việc biết đi sớm hoặc muộn không liên quan gì đến trí thông minh và chắc chắn đây là yếu tố di truyền. Con biết đi sớm thường là do mẹ chúng sớm biết đi từ lúc còn nhỏ. Khi dạy tâm lý cho những người thích quan sát các cột mốc phát trỉên của trẻ nhỏ tôi luôn dẫn chứng trường hợp con chó săn thỏ, một con vật tiến hoá nhất có khả năng di chuyển nhanh. Một con chó cả đời đuổi theo một con thú nhồi bông mà cứ tưởng thật thì tôi cho rằng chẳng thông minh gì lắm. Theo tôi kỹ năng giao tiếp là có giá trị nhất. Lúc sáu tháng, đứa trẻ nào giao tiếp nhiều bằng mắt, quan sát hết mọi thứ chúng nhìn thấy và không bỏ sót một cử động nhỏ thì sẽ mau khôn. Trong năm thứ hai trẻ biết phát ngôn tốt không nói lắp thì chắc chắn sau này sẽ giỏi giao tiếp.
Nếu trẻ không hề nói mà hiểu tốt thì cũng rất đáng mừng. Những đứa trẻ này có thể chỉ ra đúng những vật được hỏi trong sách và trong nhà ngoài đường. Tôi học được cách đánh giá trí thông minh của trẻ con khi chúng chơi. Trẻ biết cách sử dụng đồ chơi một cách thông minh thường có những phẩm chất tốt. Tôi thường để ý khả năng tưởng tượng của trẻ và sự giả vờ trong khi chơi. Nếu trẻ có những đặc tính này thì chắc chắn sẽ không có vấn đề về phát triển trí tuệ.
Tôi thường lo khi thấy một đứa trẻ không quan tâm gì đến môi trường xung quanh, đi thơ thẩn vô mục đích và phản ứng chậm với âm thanh. Cũng đáng ngại nếu trẻ không hiểu những thông điệp đơn giản và chỉ nói như vẹt, hoặc chỉ lật sách mà không thích thú hoặc nhận ra những gì có trong sách. Tương tự với những đứa trẻ không nói chuyện, không giao tiếp bằng mắt hoặc nét mặt, không say sưa chơi hoặc chỉ biết ném đồ vật và chạy lông nhông quanh nhà. Có rất nhiều sách dạy cách đánh giá sự phát triển của trẻ con. Mục đích duy nhất của tôi là chỉ ra những điển hình cho thấy trẻ sẽ phát triển tốt và những điển hình sẽ gây khó khăn (Xem phụ lục I, Các cột mốc ý nghĩa)
