Suy dinh dưỡng là tình trạng khá phổ biến ở trẻ em nước ta, tình trạng này kéo dài đến giai đoạn trẻ đi học rồi trưởng thành lại càng nguy hiểm hơn. Vậy nguyên nhân suy dinh dưỡng ở trẻ là gì và cách giúp trẻ sơ sinh tăng cân như thế nào ?
Nguyên nhân trẻ bị suy dinh dưỡng
Nhìn chung, trẻ bị suy dinh dưỡng xuất phát từ nhiều nguyên nhân:
– Trẻ thiếu ăn, ăn không đủ số lượng và chất lượng dinh dưỡng theo lứa tuổi, do đó trẻ phát triển kém.
– Người mẹ bị suy dinh dưỡng: Giai đoạn trước và trong khi mang thai, người mẹ ăn uống không đầy đủ nên bị suy dinh dưỡng, từ đó dẫn tới tình trạng không đủ chất bổ để nuôi bào thai và cuối cùng, đứa bé sinh ra có thể nhẹ cân, còi cọc.
Nếu ăn uống kém trong những tháng đầu sau khi sinh con, người mẹ có thể bị thiếu sữa hoặc mất sữa, và như thế đứa con cũng dễ bị suy dinh dưỡng.
– Trẻ bị bệnh: Trẻ bị các bệnh nhiễm khuẩn, bệnh ký sinh trùng viêm đường hô hấp hay tiêu chảy. Đối với trẻ dưới 6 tuổi, nếu chế độ nuôi dưỡng không hợp lý khi trẻ bệnh, cũng có thể khiến trẻ bị suy dinh dưỡng về sau.
– Thiếu chăm sóc: Ngoài việc cho ăn uống, người mẹ cũng cần chăm sóc trẻ thật tốt. Đặc biệt là về vệ sinh thân thể và môi trường nơi trẻ sống, tiêm chủng ngừa bệnh cho trẻ, chăm sóc về tâm lý, thể hiện tình yêu thương trẻ.
Những loại suy dinh dưỡng ở trẻ
Có 3 loại phổ biến như sau:
– Loại gầy còm: Trẻ có trọng lượng thấp hơn nhiều so với mức trọng lượng chuẩn cân xứng với chiều cao. Trường hợp này gọi là suy dinh dưỡng cấp tính (không tăng cân hoặc đang giảm cân).
– Loại thấp còi: Trẻ tăng trưởng chậm, có chiều cao so với tuổi thấp hơn mức chuẩn thông thường. Loại này biểu hiện cho tình trạng chậm phát triển kéo dài hoặc là sự chậm lớn trong quá khứ.
– Loại nhẹ cân: Trẻ tăng trưởng chậm do tình trạng thiếu dinh dưỡng kéo dài hoặc thiếu dinh dưỡng trong giai đoạn gần với hiện tại (đủ làm trẻ nhẹ cân).
Chăm sóc và các cách giúp trẻ sơ sinh tăng cân
Khi bị suy dinh dưỡng, trẻ kém ăn và dễ rối loạn tiêu hóa, ngoài ra cũng dễ bị bệnh hơn trẻ bình thường. Để bảo đảm đủ chất dinh dưỡng cần thiết cho trẻ, mỗi ngày bạn cho ăn nhiều lần, mỗi lần một ít nhưng tính chung vẫn đủ số lượng và chất lượng thức ăn trong một ngày, đặc biệt là cần cung cấp năng lượng nhiều hơn so với trẻ khỏe mạnh.
Cách cho ăn, uống
– Nếu trẻ dưới 4 tháng tuổi, bạn cần cho bú sữa mẹ hoàn toàn.
– Từ tháng thứ 5 – 6 trở đi, có thể cho trẻ làm quen với những loại thức ăn khác, ngoài sữa mẹ.
– Đến khi trẻ 1 – 2 tuổi, bạn vẫn cho bú sữa mẹ, bên cạnh đó cho ăn thêm 4 bữa/ngày. Còn trẻ từ 3 – 6 tuổi, cần được ăn 5 – 6 bữa/ngày.
Chế độ ăn hàng ngày của trẻ bao gồm cơm, cháo hoặc bột (cung cấp chất bột đường); thịt hoặc cá, trứng, các loại đậu (cung cấp chất đạm); dầu, mỡ, những sản phẩm làm từ bơ sữa (cung cấp chất béo) và rau, quả chín, nước ép hoặc xay từ rau quả (cung cấp chất xơ, vitamin và khoáng chất). Ngoài ra, bạn cũng cần cho trẻ uống nhiều nước đun sôi để nguội.
Bạn cần cho dầu hoặc mỡ vào bột, cháo, nước canh, rau xào. Một điều quan trọng khác, các món ăn phải hợp khẩu vị và phải thay đổi thường xuyên, như thế mới kích thích vị giác, giúp trẻ ăn ngon miệng hơn.
Cách vệ sinh ăn, uống
Tất cả thức ăn cần được nấu chín. Nếu món nào trẻ chưa ăn, bạn cần cho vào tủ lạnh, bảo quản ở nhiệt đó thích hợp với loại món ăn đó (để hạn chế việc vi khuẩn xâm nhập). Nếu món ăn để quá 3 giờ, tốt nhất bạn nên nấu sôi lần nữa trước khi cho trẻ ăn, còn món ăn để qua đêm, không nên cho trẻ ăn.
Thức ăn cần bảm đảm an toàn, không nhiễm khuẩn hay nhiễm thuốc trừ sâu hoặc có hóa chất bảo quản thực phẩm trên hàm lượng cho phép.
Các dụng cụ chế biến thức ăn cũng cần được làm sạch trước và sau khi chế biến. Ngay cả hai bàn tay của bạn cũng cần luôn sạch sẽ trước khi nấu thức ăn.
Ngoài ra, bạn cũng cần vệ sinh thân thể cho trẻ, bảo đảm nơi ăn ngủ, đồ chơi của trẻ sạch sẽ.
Về tâm lý
Trẻ cần được yêu thương, chăm sóc nhiều hơn. Làm sao để trẻ thấy môi trường sống, gia đình là nơi hạnh phúc nhất đối với trẻ. Ở đó trẻ an toàn và có điều kiện để phát triển toàn diện.
Phòng chống suy dinh dưỡng ở trẻ
– Trong giai đoạn mang thai, người mẹ cần ăn uống đầy đủ để đạt mức tăng trọng từ 10 đến 12kg, khám thai ít nhất 3 lần và phải tiêm ngừa uốn ván đủ 2 mũi. Ngoài ra, cần uống viên sắt/acid folic mỗi ngày.
– Tích cực phòng bệnh cho phụ nữ mang thai, nếu mắc phải chứng bệnh mà lượng canxi trong máu giảm hay xương mềm thì phải hết sức chữa trị.
– Trong nửa giờ đầu sau khi sinh, cần cho con bú sữa mẹ sớm. Trong giai đoạn trẻ từ 0 đến 4 tháng tuổi, vẫn cho bú hoàn toàn bằng sữa mẹ rồi tiếp tục cho bú đến khi trẻ được 18 – 24 tháng.
– Cho trẻ ăn dặm từ tháng thứ 5 – 6. Cho ăn nhiều bữa mỗi ngày, tăng hàm lượng chất béo lên (trong dầu, mỡ, đậu phộng, vừng…).
– Trẻ 3 tháng đến 3 tuổi cần uống vitamin A liều cao 2 lần/ năm. Phòng chống bệnh nhiễm khuẩn, tiêm chủng cho trẻ đầy đủ và nuôi dưỡng tốt khi trẻ bệnh.
– Cung cấp khẩu phần ăn hàng ngày đủ các chất dinh dưỡng cho trẻ theo lứa tuổi.
Một trong những cách giúp trẻ sơ sinh tăng cân đó chính là sữa, sữa luôn là nguồi dinh dưỡng thiết yếu và không thể thiếu ở trẻ em. Trong sữa có hàm lượng canxi và vitamin D phòng ngừa bệnh còi xương và tăng sức đề kháng cho bé. Các bà mẹ bỉm sữa có thể tham khảo thêm nhiều cách tăng cân cho bé tại đây.